Shpenzimet ushtarake globale u rritën në afro 2.5 trilionë euro në vitin 2024, në një rritje rekord, të nxitura nga luftërat e vazhdueshme, tensionet gjeopolitike në rritje dhe shqetësimet në rritje të sigurisë në mbarë botën, tha të hënën Instituti Ndërkombëtar i Kërkimeve për Paqen në Stokholm (SIPRI).
Rritja prej 9.4 për qind në terma realë nga viti 2023 shënon rritjen më të madhe nga viti në vit që nga fundi i Luftës së Ftohtë dhe vitin e 10-të radhazi të rritjes, treguan të dhënat.
Barra ushtarake globale, shpenzimet ushtarake si pjesë e produktit të brendshëm bruto (PBB) global, u rritën në 2.5 për qind në vitin 2024.
Evropa (përfshirë Rusinë) ishte një nxitës kryesor i trendit global, me shpenzime që u rritën me 17 për qind në 693 miliardë dollarë.
Kjo rritje, kryesisht e nxitur nga lufta e vazhdueshme në Ukrainë, i shtyu shpenzimet ushtarake evropiane përtej niveleve të parë në fund të Luftës së Ftohtë.
Shpenzimet ushtarake të vlerësuara të Rusisë u rritën me 38 për qind në 149 miliardë dollarë, dyfishi i nivelit të vitit 2015 dhe përbënin 7.1 për qind të PBB-së së saj. Shpenzimet e Ukrainës arritën në 64.7 miliardë dollarë, ekuivalente me 43 të shpenzimeve të Rusisë. Me 34% të PBB-së së saj, Ukraina mbante barrën më të lartë ushtarake në botë, sipas raportit.
Diego Lopes da Silva, një studiues i lartë i SIPRI-t, paralajmëroi se Ukraina përballet me sfida duke rritur më tej shpenzimet, duke pasur parasysh hapësirën e saj të ngushtë fiskale. Përveç burimeve të veta, Kievi përfiton nga ndihma financiare dhe ushtarake nga aleatët e saj perëndimorë në luftën e saj kundër Rusisë.
Disa vende evropiane panë rritje të paprecedentë. Gjermania rriti shpenzimet me 28% në 88.5 miliardë dollarë, duke u bërë shpenzuesi i katërt më i madh në nivel global dhe më i madhi në Evropën qendrore dhe perëndimore, i nxitur nga një fond i posaçëm mbrojtës i shpallur në vitin 2022.
Anëtarët e NATO-s shpenzuan së bashku 1.506 trilion dollarë, 55% të totalit global. SHBA-të përbënin dy të tretat e shpenzimeve të aleancës, duke rritur buxhetin e vet me 5.7% në 997 miliardë dollarë, ose 37% të totalit botëror.
Një rekord prej 18 nga 32 aleatët e NATO-s përmbushën objektivin e shpenzimeve prej 2% të PBB-së në vitin 2024. ShBA ka shtyrë aleatët e vet të NATO-s të shpenzojnë më shumë për mbrojtje.
Në Lindjen e Mesme, shpenzimet u rritën me 15% në 243 miliardë dollarë. Shpenzimet e Izraelit u rritën me 65% në 46.5 miliardë dollarë – rritja më e madhe që nga viti 1967 – mes luftës së tij gjenocidale në Gaza, në të cilën ka vrarë më shumë se 52,200 palestinezë.
Kina, shpenzuesja e dytë më e madhe në botë, vazhdoi rritjen e saj, duke rritur shpenzimet me 7% në rreth 314 miliardë dollarë. Japonia gjithashtu pa një rritje të konsiderueshme prej 21% në 55.3 miliardë dollarë, rritja e saj më e madhe vjetore që nga viti 1952. India, shpenzuesja e pestë më e madhe në nivel global, shpenzoi 86.1 miliardë dollarë vitin e kaluar.
Vendet afrikane shpenzuan 52.1 miliardë dollarë për qëllime ushtarake në vitin 2024, një rritje prej 3% nga viti 2023 dhe 11% më e lartë se në vitin 2015.
“Ndërsa qeveritë i japin përparësi gjithnjë e më shumë sigurisë ushtarake, shpesh në kurriz të fushave të tjera të buxhetit, kompromiset ekonomike dhe sociale mund të kenë efekte të rëndësishme në shoqëri për vitet në vijim”, paralajmëroi Xiao Liang, një studiues në Programin e Shpenzimeve Ushtarake dhe Prodhimit të Armëve të SIPRI-t.
