Kandidati për kryetar të Komunës së Çairit, Bujar Osmani, sot para ndërtesës së komunës artikuloi ndoshta vërejtjen më të shpeshtë që e dëgjon çdo politikan lokal në këtë mjedis: joefikasiteti dhe mosfunksionimi i shërbimeve komunale.
Në vend të premtimeve të përgjithshme, Osmani doli me një pako mekanizmash konkret si tabelë publike me plan javor dhe status të detyrave, projekti “Çair 48” për përgjigje/zgjidhje të raportimeve brenda 48 orëve, e marta si “ditë e hapur” pa nevojë për prenotim, ekip komunal i shpejtë dhe kalendar publik i takimeve dhe vendimeve të komunës.
Kjo kornizë godet drejtpërdrejt rrënjën e problemit që prej vitesh e ndjek komunën: joefikasiteti, koordinimi i dobët mes shërbimeve dhe mungesa e afateve të dukshme. Qytetarët rrallë e dinë kush është përgjegjës për një problem konkret, kur do të zgjidhet dhe pse vonohet. Tabela publike, nëse vërtet azhurnohet rregullisht dhe saktësisht, mund të sjellë një ndryshim thelbësor që do të jetë vendimtar: dukshmëri të përditshme të punës.
Vendosja e një afati prej 48 orësh për ndërhyrje komunale “të vogla” (gropa, ndriçim rrugor, mbeturina, pika të pasigurta) është ndërmarrje veprimesh ambicioze. Në praktikë, ky standard kërkon disiplinë në pranimin dhe klasifikimin e raportimeve, ekipe të mjaftueshme në terren dhe rezerva në buxhet për riparime të shpejta. Është mirë të bëhet dallimi mes aktiviteteve të komunës si “të shpejta” ose ndërhyrëse dhe punëve “kapitale” dhe në këtë drejtim kjo është një ide e mirë. Qytetarët do ta kuptojnë më shpejt çfarë realisht mund të përfundohet për dy ditë dhe çfarë kërkon projekt dhe tender.
“Dita e hapur” pa caktim termini dhe kalendari publik i aktiviteteve janë hapa që tashmë ekzistojnë në disa komuna, por rrallë funksionojnë në mënyrë të qëndrueshme. Kyçe do të jetë nëse zyra e kryetarit do të jetë vërtet e qasshme çdo të martë, nëse do të ketë protokoll për ndjekjen e çështjeve që do të arrijnë atë ditë dhe nëse do të publikohen përmbledhje/rezultate për publikun. Përndryshe, edhe kjo mund të shndërrohet në një gjest simbolik, por Osmani premton të kundërtën. Mungesa e transparencës në Komunën e Çairit gjithmonë ka qenë problem – të shohim nëse Osmani fiton, kjo a do të ndryshojë.
Në fjalimin e tij, Osmani paralajmëroi edhe brifingje të mëngjesit me shërbimet, çdo ditë pune në orën 07:30, dhe publikim të planit të detyrave të ditës. Ky ritëm koordinimi mund të “çlirojë” shumë bllokada të vogla mes sektorëve, me kusht që planet të mos mbeten në letër, por të ndiqen dhe të ketë pasoja nëse vonohen.
Nga ana tjetër, përvoja në Çair tregon se problemet rrallë janë njëdimensionale. Përveç organizimit, ekzistojnë kufizime si buxheti, prokurimet publike, koordinimi me Qytetin e Shkupit dhe institucionet shtetërore, si dhe kontestet gjyqësore të gjata për hapësirat publike. Prandaj, paralajmërimet e sotme tingëllojnë inkurajuese, por do të testohen tashmë në javët e para me kërkesat “e vogla” të përditshme të qytetarëve.
Për ta përmbledhur, Osmani goditi nervin e debatit në Çair – joefikasitetin. Në vend të shtyrjeve dhe zënkave politike, ai ofroi masa të cilat mund të verifikohen në kohë reale. Nëse zbatohen me përpikëri, ato do të sjellin një kulturë të re: një komunë që mat, publikon dhe dorëzon. Nëse jo, Çairi do të vazhdojë të përsërisë fjalinë e tij më të njohur. Zgjedhjet më 19 tetor do të tregojnë nëse qytetarët i besojnë këtij kalimi nga retorika në afate rigoroze.
